فرهنگ و سنت های لرستان غنی است و مراسم عروسی آن ها بسیار زیبا و متفاوت از نقاط مختلف ایران نیز می باشد. اگر علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر درباره آداب و رسوم برگزاری عروسی در لرستان هستید در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با آداب و رسوم قوم لر
آداب و رسوم و باورهای سنتی در نقاط مختلف ایران متفاوت است بنابراین جشن عروسی به سبک های مختلفی برگزار خواهد شد. در این مقاله ما قصد داریم درباره نحوه برگزاری جشن عروسی در لرستان صحبت کنیم. یکی از باورهای سنتی مردم لرستان درباره دختر عمو و پسر عمو ها است. در واقع مردم لرستان بر این باورند که عقد دختر عمو و پسر عمو در آسمان بسته شده است. به طور کلی ازدواج فامیلی در لرستان رواج دارد و بسیار پیش می آید که از همان بدو تولد دختری را برای پسری در نظر بگیرند. نامزد کردن دختر در بدو تولد برای پسر فامیل را ناف بر کردن (نافه بر) می گویند. تنها در برخی موارد ناف بر کردن دختران اتفاق خواهد افتاد. در بیشتر مواقع نشان کردن دختر و پسر چند سال بعد از تولد انجام خواهد شد. البته باید بدانید که این نوع نشان کردن ها در اثر ارتباط های فامیلی است و معمولا دختر عمو، پسر عمو یا دختر دایی، پسر دایی و دختر عمه و پسر عمه را برای یک دیگر در نظر خواهند گرفت. با این اتفاق سرنوشت دختر و پسر ها از همان ابتدای زندگی مشخص خواهد شد و شخص دیگری برای خواستگاری از دختر پیش قدم نخواهد شد. پس از اینکه دختر و پسر را برای هم در نظر می گیرند خانواده پسر گوسفندی را به خانه دختر برده و جشنی مختصر برپا می کنند. یکی از اتفاقات جالبی که در این بین رخ می دهد تامین شدن دختر از همان زمان تا ازدواج آن ها توسط خانواده پدری و داماد نیز می باشد.
آشنایی با مفهوم کار کیخایی
مراسم خواستگاری در لرستان کار کیخایی نامیده می شود که طبق آداب رسوم لرستان انجام خواهد شد. قوم لر قبل از اینکه برای خواستگاری پا پیش بگذارند ابتدا به سراغ سرنجه گیرو می روند. سرنجه گیرو به معنی زیر نظر گرفتن عروس برای مدتی قبل از خواستگاری نیز می باشد. سرنجه گیرو توسط افراد غریبه برای آشنایی با خانواده عروس و شناخت بهتر صورت می گیرد. البته حتما نباید افراد غریبه به سراغ خانواده عروس آینده بروند بلکه در بیشتر مواقع چند نفر از خانواده داماد این کار را انجام خواهند داد. پس از اینکه خانواده داماد شناخت کافی نسبت به خانواده عروس پیدا کردند و مطمئن شوند که قصد دارند از دختر خانم خواستگاری کنند ابتدا پدر داماد با پدر دختر صحبت کرده و در صورتی که پدر دختر موافق باشد تاریخی برای جلسه خواستگاری در نظر گرفته خواهد شد. زمانی که دختر و پسر نافه بر نشده باشند سرنجه گیرو اتفاق خواهد افتاد اما احتمال اینکه دختر و پسر فامیل باشند بسیار زیاد است. در واقع در لرستان ازدواج با افراد غریبه بسیار کمتر اتفاق خواهد افتاد و بیشتر ازدواج ها فامیلی است.
خرج برون
از آنجایی که لرستان بیشتر ازدواج ها فامیلی است و افراد بر روی یک دیگر شناخت کافی دارند جلسات خواستگاری خیلی طولانی نخواهد شد و در همان شب خواستگاری جواب نهایی را به خانواده داماد می دهند. در صورتی که نظر خانواده عروس برای ازدواج دختر خانم مثبت باشد خانواده و دختر و پسر درباره خرج برون صحبت خواهند کرد. خرج برون نیز یکی دیگر از آداب و رسوم های برگزاری جشن عروسی در لرستان نیز می باشد. برای برگزاری خرج برون از اقوام نزدیک عروس و داماد دعوت می شود تا به منزل پدری دختر بروند تا درباره تاریخ عقد و عروسی و مخارج جشن عروسی و جهیزیه صحبت کنند. یکی از مزایای برگزاری مراسم خرج برون تقسیم کردن هزینه ها و کمتر شدن فشار های اقتصادی برای هر دو خانواده نیز می باشد. در زمان قدیم برگزاری مراسم خرج برون به معنی مشارکت اقوام درجه یک در هزینه های برگزاری جشن عروسی بوده است. یکی دیگر از سنت های قوم لر در مراسم خرج برون مسئله شیر بها نیز می باشد. شیر بها نیزبه معنی مقداری پول برای تشکر از مادر عروس است که سال ها زحمت بزرگ کردن عروس خانم را کشیده است. البته مسئله شیربها کاملا انتخابی بود و هیچ اجباری در آن وجود نداشته است. مقدار شیر بها، مهریه، مخارج عروسی و جهیزیه نیز در شب خرج برون مشخص خواهد شد. تمامی این موارد بر روی یک کاغذ یا درون یک دفتر مخصوص نوشته خواهد شد. نوشتن موارد مهمی که در خرج برون درباره آن صحبت می شود به نوعی به افزایش تعهد درباره اجرای آن ها کمک بسیاری خواهد کرد یا حداقل اقوام لر بر این باور هستند.
دس بوسو
جالب است بدانید که در لرستان قبل از برگزاری جشن عقد نیز یک بار دیگر خانواده داماد برای کسب رضایت پدر عروس به منزل آن ها می روند. چند روز قبل از برگزاری جشن عقد خانواده داماد به همراه بزرگتر های فامیل خانواده داماد به منزل پدر عروس خانم رفته و برای آخرین بار از پدر عروس اجازه می گیرند تا دختر خانم آن را به همسری آقا داماد در بیاورند. در این جلسه بعد از رضایت پدر عروس بوسیدن دست پدر عروس توسط داماد یا برادر آن اتفاق خواهد افتاد. در واقع آخرین مراسم قبل از جشن عقد دختر و پسر دس بوسو نیز می باشد.
عقد کنون
در لرستان هیچ گونه بازه زمانی برای شناخت بیشتر خانواده ها و دختر و پسر وجود ندارد و پس از صحبت های اولیه و به نتیجه رسیدن خانواده ها به سراغ عقد کنون می روند. بنابراین در لرستان جشن نامزدی اتفاق نخواهد افتاد و برای اینکه دختر و پسر برای مراسم عروسی آماده شوند باید حتما عقد کنند. عقد کنون نیز قبل از برگزاری جشن عروسی چند روز بعد از مراسم خرج برون در منزل پدری عروس برگزار خواهد شد. هزینه برگزاری جشن عقد به عهده پدر عروس می باشد. البته قبل از برگزاری جشن عقد خانواده داماد برای خانواده عروس هدایایی را می برند. هدایای قبل از جشن عقد شامل مواد غذایی، گوسفند حنا زده و .. می شوند. در لرستان به هدایایی که قبل از عقد کنون توسط خانواده داماد برای خانواده عروس در نظر گرفته می شود آووعظیفه گفته می شود. معمولا جشن عقد به صرف ناهار در خانه پدر عروس برگزار می شود. در جشن عقد کنون پس از سه بار پرسش و گرفتن زیر لفظی عروس خانم به آقای داماد جواب بله را می دهد و به همسری آن در می آید.
مراسم حنابنو
یکی از دیگر مراسم ها قبل از برگزاری جشن عروسی حنابنو نیز می باشد. زمان برگزاری جشن حنابنو یک شب قبل از برگزاری جشن عروسی نیز می باشد. مراسم حنابنو در خانه پدری عروس خانم برگزار می شود و خانواده داماد هدایایی را برای عروس با خود می برند. هدایای جشن حنابنو برای عروس خانم می تواند شامل: کفش، لباس، روسری، لوازم آرایش و.. باشد. برای اینکه هدایا را با خود به حنابندان ببرند از قبل آن ها را با استفاده از سینی، مجمع یا طبق کش ها آماده و تزئین می کنند. سپس هدایای عروس را به همراه حنا با رقص و آواز به خانه عروس می برند. در مراسم حنابنو بر دستان عروس و داماد حنا گذاشته می شود. هدیه اصلی عروس خانم در این جشن طلا می باشد.
آماده شدن عروس و داماد برای برگزاری جشن عروسی
معمولا جشن عروسی در لرستان از روز شروع شده و تا شب ادامه دارد ابتدا جشن عروسی در منزل پدری عروس خانم برگزار می شود و سپس داماد عروس را به همراه خود به جشن عروسی در منزل پدری داماد می برد. البته همه این مسائل به صورت توافقی هستند و ممکن است که در روز هر دو خانواده مشغول آماده کردن عروس و داماد برای جشن عروسی در شب باشند. گاهی هم خانواده پدر داماد به خانواده عروس این پیشنهاد را می دهد که مهمانان هر دو طرف در خانه پدری داماد حضور پیدا کنند.
برگزاری جشن عروسی در لرستان
برگزاری جشن عروسی در لرستان بیشتر به صورت مختلط است اما این بدین معنی نیست که فضای جداگانه ای نداشته باشند. دو بخش برای خانم ها و آقایان در نظر گرفته می شود اما در نهایت فامیل های نزدیک در کنار یک دیگر در بخش زنانه یا مردانه شروع به رقصیدن با آواز محلی می کنند. زمانی که خانم ها به صورت جداگانه در کنار یکدیگر هستند زنانی که سن بیشتری دارند شروع به آواز خواندن می کنند. به طور کلی رقص های محلی در لرستان شامل: دو پا، سه پا، سنگین سماع و .. با استفاده از دستمال های مخصوص می شوند. در مراسم عروسی زن و مرد دست در دست یکدیگر با موسیقی محلی رقص های گروهی انجام می دهند. یکی از دیگر رسم های قوم لر در برگزاری جشن عروسی استفاده از تفنگ و تیراندازی هوایی در جشن عروسی و چوب بازی نیز می باشد. شلیک تیر هوایی توسط خانواده داماد انجام می شود.
شام عروسی در لرستان
یکی از غذاهای محلی خوشمزه و رسمی لرستان بز برنج است. در بیشتر جشن های عروسی از بز برنج برای شام عروسی و پذیرایی از مهمان ها استفاده می کنند. بز برنج شباهت بسیاری به چلوگوشت دارد. برای سرو این غذای اصیل لری از مجمع یا سینی های گرد استفاده می کنند. بز برنج ترکیبی از تیکه های بزرگ ماهیچه گوسفندی است که در زیر برنج قرار می گیرند. امروزه برخی از افراد برای مثال خانواده عروس نیز برای ناهار عروسی از زرشک پلو با مرغ به همراه یک الی دو مدل کباب استفاده می کنند.
پاتختی
روز بعد از عروسی مراسم پاتختی با حضور زنان خانواده عروس به همراه چند مرد از بزرگان خانواده عروس جهت دیدن عروس خانم به خانه پدری داماد می روند. خانواده عروس نیز در پاتختی هدایای بسیاری برای عروس خانم می آورند که می تواند شامل وسایل خانه باشد. خانواده داماد نیز در روز پاتختی سفره پهن کرده و از مهمانان با استفاده از نان، پنیر، سبزی، میوه و کاچی پذیرایی می کنند. در لرستان کاچی را جوجوش می نامند و آن را با استفاده از روغن حیوانی، انواع مغز ها، شکر و جیره رازونه و.. درست می کنند. در واقع کاچی مخصوص پذیرایی از عروس خانم در مراسم پاتختی نیز می باشد. پس از مراسم پاتختی مراسم های به نام مادر زن سلام و داماد سلام وجود دارد که در شب بعد از عروسی اتفاق خواهد افتاد. در این مراسم ها خانواده ها عروس و داماد را به خانه خود دعوت کرده و از آن ها پذیرایی می کنند. عروسی در لرستان بسیار با صفا و به یادماندنی خواهد بود.
